.

TÜFEK DÜRBÜNLERİ:
Tüfek dürbünleri hakkında bilmeniz gerekenler.
1-kullanım şartlarına göre birçok çeşitte tüfek dürbünü vardır.
2-bazı tüfek dürbünleri belli bir mesafede kullanılmak ve kesin sonuç almak için
Dizayn edilmiş, özel dürbünlerdir.
3-Bazı dürbünler ise belli tüfekler ve mesafe için özel olarak imal edilmiş dürbünlerdir.
DÜRBÜN ÇEŞİTLERİ
1-Çeyrek kapalı taktik silah dürbünleri: Close Quarter Tactical Rifle Scopes:
Bunlar düşük büyütmeli aydınlık şartlarda kullanışa uygun, dairesel ve orta noktalı,
Geniş bir görüş alanına sahip ve çabuk nişana gelebilen dürbünlerdir.
2-Uzun mesafe taktik silah dürbünleri. Long Range Tactical Rifle Scopes:
Bu dürbünlerin göze çarpan özelliği genelde aydınlatmalı reticle= artı işaretli (düşey ve yatay çizgili) ince ayar için dışarıdan halka ya da düğme ilaveli,30 mm ana çaplı. Paralel büyütmeli mercekli dürbünlerdir.
3-Havalı tüfek dürbünleri. Air rifle, rifle scopes
Ana çapları dar büyütmeleri az, çapraz kıllı, ayarlanabilir ve hedefi tam kaplayacak şekilde görüş sağlayan dürbünlerdir.
4-Kenar vuruşlu tüfeklerin dürbünleri. Rimfire rifle, rifle scopes
Büyütmeli, ayarlanabilir çapraz kıllı 50–100 yarda ayarlı, küçük hedefler için net görüşlü dürbünlerdir.
TÜFEK DÜRBÜNÜ DEYİMLERİ:
Tüfeğinize bir dürbün seçmeden önce tüfek dürbünleri ile ilgili bütün terimleri öğrenmeniz gerekir.
Bu terimler.

• Objective lens- GÖRÜNTÜ MERCEĞİ
• Magnification- BÜYÜTME GÜCÜ
• Adjustable Objective- AYARLANABİLİR MERCEK
• Ocular lens- GÖZ MERCEĞİ
• Coatings- MERCEK KAPLAMASI
• Exit pupil- GÖZ BEBEĞİ ÇIKIŞ ÇAPI
• Field of View - Dürbün görüş alanı
• Eye Relief- GÖZ FERAHLIĞI
• Center Tube Diameter
• Reticle
• Elevation and Windage Adjustments
• Click
• Minute of Angle (M.O.A.)
• Parallax
• Twilight Factor
• Airgun Scope

OBJECTİVE LENS ( GÖRÜNTÜ MERCEĞİ ) : Dürbünün en önünde yer alan bu merceğin asıl görevi görüntüyü oluşturan ışığı dürbüne taşımaktır bu merceğin çapı taşınan ışığın çokluğu ile alakalıdır. Çapı geniş mercekler daha çok ışık taşıdıkları için görüntünün netliği ve aydınlığı daha fazla olur.


Dürbünün tanıtımında sondaki numara bu merceğin çapını gösterir. Örneğin:6×42 (42) ise dürbünün önünde yer alan ve görüntüyü dürbüne taşıyan merceğin çapıdır.

MAGNİFiCATİON (BÜYÜTME GÜCÜ ): Bir dürbüne en temel özelliğini veren bölümüdür,
Dürbün merceğinin görüntüyü çıplak gözle gördüğünüzden kaç defa büyük göreceğinizin ölçüsünü gösterir. Dürbün özelliklerinde gördüğünüz ilk numara bunun göstergesidir. Örneğin:6×42 (6) rakamı dürbün merceğinin görüntüyü çıplak gözle gördüğünüzden altı defa büyüttüğünü gösterir.

ADJUSTABLE OBJECTİVE : (AYARLANABİLİR MERCEK) : Büyütmesi ayarlanabilir mercek. Bu ayar dürbünün sonundaki Büyültücü merceğin etrafına saat kadranı şeklinde konulmuştur. Bunun ayarını yapan mekanizmaya Power selector ring ( güç ayarlama halkası ) denir. Alt ve üst sınırı amaca göre değişen büyütmelerde tasarlanmıştır. Her değer. Merceğin hedefi çıplak gözle görünümünden ne kadar büyülttüğünü gösterir. Bu değerler dürbünün üzerinde ya da dürbünün tanıtım broşürlerinde yazılıdır. 3×9—-4×12—-2.5×15—gibi. Hedefin boyutuna ve mesafeye göre atıcının hedefi kaçırmaması için yaklaştırma yaparak daha keskin nişan almanızı sağlar. En düşük büyütmede hedefi görür sonra daha net nişan için hedefi yaklaştırırsınız.Ya da küçük bir hedefi daha yakından görmek için hedefi yaklaştırırsınız. Böylece atıcının nişan esnasındaki hafifçe titreme hareketlerini en aza indirmek mümkün olur.
OCULAR LENS - EYEPİECE LENS (GÖZ MERCEĞİ ) : Dürbünün göze en yakın merceğidir bu mercek göz kusurlarının düzeltilmesi için konulmuştur (- I +) Ayar kullanılarak atıcı görüşünde netlik sağlar.
COATİNG ( MERCEK ASTARI – MERCEK KAPLAMASI ) : Merceklerin havayla temas eden yüzeyleri; ışık kaybını azaltmak yansımayı yok etmek, görüntünün daha parlak ve kontrasının yüksek olması ve gözü daha az yorması, daha iyi ışık geçirgenliğine sahip olması için merceklerin yüzeyine mikroskobik kaplama yapılır. Mercek camının kalitesi yanında tek tabaka kaplamalı mercek yeterli olsa da çok kaplamalı ve kaliteli mercekler kadar iyi olamaz. İyi kalite ise pahalıdır.


Mercek kaplaması ile ilgili değimler:
- coated (kaplamalı) : merceğin dış yüzeyi en az şekilde tek kat kaplanmıştır.
-Fully coated (Tüm kaplamalı) :merceğin her iki yüzeyi de tek kat kaplanmıştır.
-multicoated (çok kaplamalı) :merceğin sadece bir yüzeyi çok katlı kaplamalıdır.
-Fully multicoated ( tüm çok katlı kaplamalı) :Merceğin hava ile teması olan her iki yüzeyi de çok katlı kaplamalı olan mercekler.

EXİT PUPİL DİAMETER( GÖZ BEBEĞİ ÇIKIŞ ÇAPI ) :
Mercek içinden geçen görüntü ışık sütunun Kullanıcının göz bebeğine ulaştığı çapıdır. Bu ışık miktarı ve çapı dürbünün önündeki merceğin çapı ile alakalıdır.
Büyük çaplı mercekler görüntünün daha berrak ve aydınlık olmasını sağlar. Bu netlik ve berraklığı artırır. Her dürbünün mercek çapına göre bu ışık sütununun çapı hesap edilebilir. Misal olarak dürbününüz dört defa büyültmeli(4x) ise bu merceğin çapı 36 mm dir. Bu çapın büyütmeye oranı 36/4=9mm ise size dürbünün gözbebeği çıkış çapının 9 mm olduğunu gösterir.
FİELD OF VİEW. FOW.( Dürbün görüş alanı ) : Bu terim dürbünün belli bir mesafede
Görülecek alanını belirten, önemli bir terimdir. Görüntüyü büyüten ve odaklayan merceklerin gücü bu alanı daraltır. Görülen alanın dar veya geniş olmasını sağlayan bu merceklerdir. Alt ve üst sınırlar kullanım amacına göre ayarlanır. Düşük büyütmelerde başlayan merceklerin görüş alanı geniştir.

Dürbünlerde temel mesafe 100 yarda alınmış ve bu mesafede dürbüne sığan dairesel alan esas alınmıştır dairenin merkezinden sağa ve sola olan mesafeler Dikkate alınır. Misal olarak FOV @100y =12m. 100 yarda mesafede 12 metre eninde bir yeri görüyorsanız ve hedefiniz merkezde ise, hedefin altı metre sağını - 6 metre solunu görüyorsunuz demektir.

EYE RELİEF ( GÖZ FERAHLIĞI ) :

Dürbünün içinden geçen görüntünün gözünüzde tam oluşması ve dürbün çapına uyması için atıcının gözü ile dürbün arasında uyulması gereken odaklama mesafesidir. Bu mesafe önemlidir çünkü bu mesafenin kısa olduğu dürbünlerde, atıcı gözünü dürbüne çok yaklaştıracağından tüfeğin geri tepme gücü ile dürbün atıcının gözüne çarpar ve yaralanmasına yol açabilir. Yüksek büyütmeli ve geniş objektifli dürbünlerde bu mesafe kısadır. sniper eğitim merkezlerinde gözleri moraran acemi atıcılara (mor halkalı) adı konmuştur. Bu tip dürbünler için yumuşak malzemeden yapılmış, gözü koruyucu takılabilir elemanlar vardır.
CENTER TUBE DİAMETER ( DÜRBÜN TÜPÜNÜN ÇAPI ) :1’’ - 30mm -34 mm-40mm
Dürbünün maruz kaldığı, bütün çarpma gücünü karşılayan bölümüdür. Tabiî ki ölçüsü dürbün halkaları ve dürbün kaidesinin önemini ortaya koyar. Tüp çapı geniş olan dürbünlerin büyütme mercekleri de dar çaplılara göre daha kalitelidirler.



RETİCLE ( çapraz kıllar ) :


Nişan almayı sağlayan yatay ve dikey çizgilerdir. Yatay çizgi orta hattan yukarı ve aşağıya doğru hareket eder bunu sağlayan mekanizma dürbünün üzerindeki ayar kulesidir. Yatay çizgi ise, orta hattan sağa ve sola hareket eder bunu sağlayan mekanizma ise dürbünün sağındadır. Bu çizgiler yapılış itibari ile iki çeşittir birisi çok ince tel, ikincisi ise mercekler üzerine asitle yapılır. Atıcının isteğine uygun birçok şekilde çeşitleri vardır. Bu çapraz kıllar dürbüne iki şekilde yerleştirilir birincisi, ön objektifin odaklama düzlemine konur. Çoğu Avrupalı dürbünler böyledir, bunun sebebi reticle kalınlığının büyütücü merceğin yükselmesi ile artacağı içindir. reticle İlk odaklama noktasında durduğu ebat hedef yaklaştırıldıkça arazi ve hedefin büyümesi oranında kalınlaşır böylece uyum içinde olur. Buda düşük ışık şartlarında idealdir. Şayet reticle ikinci odaklama planında yani dürbünün göze yakın bölümündeki büyütme merceğinin olduğu bölümde yer alırsa, reticlenin kalınlığı güç değişse de aynı kalır. Hedef büyür fakat reticle kalınlaşmaz. Bu ise uzun mesafe atışları için çok uygundur.
ELEVATİON AND WİNDAGE ADJUSTMENTS ( yükseltme ve rüzgâr ayarları )
Yatay ve dikey çizgilerin hareketlerini sağlatan mekanizmalar dürbünün üzerinde ve sağında yer alan kulelerde bulunur bunlar saat kadranı şeklide yer alan çizgili gösterge ve merkezinde bunu çeviren vida başı mekanizması ile olur. Dürbün üzerindeki mekanizma merminin alt ve üst vuruş noktalarının ayarında, dikey çizgi ise vuruş noktasının orta hattın sağı ve solunda olması ve rüzgâr etkisi ile olan orta hat sapmalarının düzeltilmesini sağlar. Bütün bu ayarlar klik (cıt) şeklinde yapılır. Her bir cıt 100 yarda mesafede reticle kıllarını 1/4 inç miktarı mesafe (6 mm) kadar hareket ettirir.1/2.ve1/8 ölçülerde hareket eden dürbünlerde vardır.
CLİCK (KLİK- CIT ): Dürbünün üzerindeki yatay ve dikey çizgileri saat yönünde hareket ettiren ayar kulelerindeki her çentiğine click denir.Daire üzerindeki açıların daire çevresindeki yay uzunlukları esas alınarak. Bir dakikalık açının 100 yardada ki mesafesi olan 1 inç=2.54cm. Temel alınmış ve buna 1 MOA (minute of angle) denmiştir. Ve dürbünler genel olarak 1/4 ‘’ MOA 1/2’’ veya 1/8 ‘’MOA özellikte imal edilmektedir 1/4 ölçekli dürbünlerde mercek dairesi 32 bölüme ayrılmıştır, her çizgi 1 klik tir.1/2 MOA dürbünlerde ise 16 bölüm ve çizgi vardır. Bunların hareketini sağlayan dürbün ayar vidalarının üzerine bu değerler yazılmıştır
MİNUTE OF ANGLE- MOA- ( DAKİKA AÇISI ): (”) işareti inç (1 inç=2,540 cm) demektir. Bir daire 360 derecedir her derece 60 dakikadır her dakika arsındaki çember parçasına arc denir. Tüfek dürbünleri için yarıçapı 6’’ olan daire esas olarak alınmış temel mesafe ise 100 yarda olarak kabul edilmiş ve hesaplamalar buna göre yapılmıştır. Daire üzerindeki açıların daire çevresindeki yay uzunluğu. Bir dakikalık açının 100 yardada ki mesafesi olan inç. Temel alınmış ve buna 1 MOA ( minute of angle) denmiştir. Ve dürbünler genel olarak 1/4 ‘’ MOA 1/2’’ veya 1/8 ‘’MOA özellikte imal edilmektedir 1/4 ölçekli dürbünlerde mercek dairesi 32 bölüme ayrılmıştır, her çizgi 1 klik tir.1/2 MOA dürbünlerde ise 16 bölüm ve çizgi vardır. Bunların hareketini sağlayan dürbün ayar vidalarının üzerine bu değerler yazılmıştır.100 yarda= 1 inç 200 yarda =2 inç 500 yarda=5 inç olur.

Bir dürbünün iç mekanizması bu değerlere göre ayarlanır, Dürbün tüpünün içinde Tabandan tavana, sağdan sola yapılan yatay ve dikey çizgilerin maksimum hareket sınırları bellidir. Ve bunlar 60 MOA, 80 MOA, 100 MOA, olarak belirtilir. Ve nişanda esas alınan 100 yarda sıfır ayarına göre orta hat sıfır noktası olarak kabul edilir. Toplam 60 MOA olarak ayarlanmış bir dürbünde orta hattan yukarıya en üste 30 MOA yine orta hattan en alta 30 MOA hareket imkânı olacak demektir.1000 yarda mesafeye 308 kalibre atışınızda mermi düşüş mesafenizi ayarlamak için Yatay nişan çizginizin 31,5 MOA harekete ihtiyacı olacaktır oysa dürbün kapasiteniz buna yetmeyecektir. Bunu telafi etmek için kullanılan dürbün ayaklarının açılı olanları Tercih edilmelidir.
MİL-DOT reticle. Bazı dürbünler büyütmeleri ve mercekleri büyük dürbünlerdir, bu dürbünlerde mesafenin ve hedefin gerçek boyutunu tam olarak hesap edebilmek için MİL-DOT articul kullanılır. Bu terim trigonometride kullanılan radian (radyan): Bir çemberde uzunluğu yarıçapına eşit olan bir yayın (mil olarak) belirlediği merkez açının ölçüsüdür. 1 Milliradian = 1/1000th of a radian, 1 radian = 2 PI 1 Milliradian = .0573 degrees or 6283 parts of a circle


Ordular bunun daha kolay hesaplanabilmesi için bunu.
, 6400 mils to a circle or 1/6400 = 1 mil or 17,8 mils = 1 degree.olarak değiştirmiştir.

ARMY: 360 degrees = 1 circle 6400 mils = 1 circle, 360
17.8 mils = 1 degree
360 degrees divided by 6400 = .0563 multiplied by 60 = 3.375 MOA or
1 mil = 3.375 moa
US ARMY-Amerikan ordusu- MİL-DOT






Deniz kuvvetleri ise : USMC: 360 degrees = 1 circle
6283 mils = 1 circle
17.5 mils = 1 degree
360 degrees divided by 6283 = .0573 multiplied by 60 = 3.438 MOA or
1 mil = 3.438 MOA

100 yarda

ARMY: 3.375 moa multiplied by 1.047” = 3.53” @ 100 yards
USMC: 3.438 moa multiplied by 1.047” = 3.6” @ 100 yards
Bir mil her yüz metrede 10 cm 1000 metrede ise 1 metre olur One mil is one part transverse per 1000 parts distance. In units we understand, 1 mil is 3.6″ per 100 yards (ie, 100 yards is 3600″, one thousandth of which is 3.6″). Consequently it’s also 1 yard at 1000 yards. Alternatively, in metric, 1 mil is 10cm per 100 meters, or 1m at 1000 meters.
Parallax: Görüntü odaklama ayarı Birçok kişinin anlamakta zorlandığı bir konudur. Ekseri dürbünler orta ve yüksek büyültmelidirler x10 gibi ve bunlarda,100–150 yarda mesafeler için ayar yapacak, harici Parallax ayarlama düğmesi yoktur. Şayet bu dürbünlerden birini almışsanız dürbün 100 yarda mesafeye sabitlenmiş olarak size gelir. Dürbününüzü bir mengeneye sabitleyin ve 25 yarda uzaklığa bir hedef kâğıdı koyun, merkezdeki daireye sabitleyin sonra dürbünün büyütmesini yükseltin. Başınızı bir parça merkezden sağa sola ya da aşağı ve yukarı oynattığınız zaman, Dürbün sabit olduğu halde, çapraz kılların hedefin ortasından kaydığını göreceksiniz. Ve gözünüzle hedefi doğru dürüst odaklayamamış olacaksınız. Bu olay hedefin 300 yarda uzağa yerleştirilmesinde de olabilecektir. Dürbünlere takılan parallax adjustment knobs (Parallax ayarlama düğmeleri) ,bu değişen mesafelerdeki büyütmelerde oluşacak netleştirme sorunlarını giderecek ayarları yapmanız içindir.


TWİLİGHT FACTOR ( ALACAKARANLIK ETKİSİ ) : düşük ışık şartlarında dürbünün görüşünü belirleyen bir ölçüm ve özelliktir. Dürbün tüpünün çapı, mercek büyütme aralıkları, ön mercek çapı, bunda rol oynar twilight factor yüksek olan dürbünler tercih edilmelidir.
Görüntü netliği: Image Contrast: iki eşit özellikte dürbün alın, birisi ile hedefinizin netlik ayarını yapın hedefin sınırlarını mermi deliklerini kolayca görürsünüz netleştirilmemiş olan dürbüne bakınca farkı göreceksiniz.
Bazı dürbünler harika ışık geçirirler bu sayede çok net görüntü verecekleri düşünülse de mercek contras uyumu yoksa netlik sağlamadığını göreceksiniz bu durumlar, dürbünün önüne mercek koruyucu UV filtreler takılır bunlar özel mavi ışık dalgalarını azaltarak görüşü netleştirir.

AİRGUN SCOPE: HAVALI TÜFEK DÜRBÜNÜ: havalı tüfeklerdeki yaylı sistem ve oluşan çift tepme gücü nedeni ile havalı tüfek dürbünleri özel olarak tasarlanmıştır. Havalı tüfeklerdeki bu çift tepme sistemi normal dürbünlerin kısa zamanda bozulmasına sebep olur. Bu yüzden havalı tüfek dürbünlerinin mercekleri dürbün tüpüne daha sıkı olarak sabitlenir. Dürbün büyütmeleri ise kısa mesafelere göre10 metre (33 feet), 25 feet, ve 50 feet. Ayarlanmıştır